Film sənətinin yaranması XX əsrdə göstərilən "sehrli lampa" (lat. Laterna magica) ilə başlayır. Bu qurğu ilə şüşə üzərində çəkilmiş şəkillər ardıcıllığını (diaprojektora oxşar olaraq) divara salmaqla göstərmək olurdu. Qurğu əl ilə işləyirdi.
1832-ci ildə alman Simon Ştamfer və belçikalı Yozef Platyo bir-birindən xəbərsiz eyni vaxtda "canlı çarx"ı düzəldirlər. Bu çarx sehrli lampanın prinsipi ilə işləyirdi. O fırlandıqda onun üzərindəki şəkillərin ardıcıl hərəkəti nəticəsində səlis hərəkətli kadrlar almaq olurdu.
Mühəndis Frans fon Uxatius 1845-ci ildə bu iki qurğunun kombinasiyasına əsaslanan yeni qurğu ixtira edir. Ancaq bu da uzun səhnələrin göstərilməsi üçün yararlı deyildi.
İlk filmlərin əsasında cizgi dururdu. Filmin sonrakı inkişafı fotoqrafiya ilə bağlı idi. Yozef Niepse işığın müəyyən səthdə saxlanması üsulunu inkişaf etdirdikdən sonra Luiz Daqürr bu sahədə irəliyə doğru daha bir addım ataraq 1839-cu ildə özünün "Daqürretopiya" qurğusunu düzəldir. Bununla da ilk dəfə olaraq təbiətin əksini almaq mümkün olmuşdur. Daqürrotopiya əşyanın metal üzərindən foto pozitividir.
Filmlərin çəkilişinə qədər hələ çox texniki maneələr aradan qaldırılmalı idi. Ayrıca şəkil üçün tətbiq olunan işıqlandırma vaxtı çox uzun idi. Bu sahədə dönüş 1872-ci ildə fotoqraf Edvard Meybridj tərəfindən atın hərəkətini çəkməsi ilə baş verir. Sonralar Ernst Kolrauş 1890-cı ildə Rayn ətrafında özü düzəltdiyi xronofotoqrafla ardıcıl şəkillər çəkir. Alman ixtiraçısı Ottomar Anşuts və fransız Etinne Marey düzəltdikləri "tez oxuyan elektrik qurğu" ilə bu sahədə irəliyə doğru növbəti addımı atmış olurlar. 1893-cü ildə Mareyin assistenti Demeni fotoxronoqrafiya qurğusuna patent alır.
Filmlər yarandığı ilk zamanlardan səssiz nümayiş etdirilmişlər. 1 noyabr 1895-ci ildə Skladovski qardaşları Berlinin klublarının birində düzəldikləri bioskop ilə 15 dəqiqəlik səssiz film nümayiş etdirirlər. Eyni vaxtda fransalı Lümyer qardaşları öz kinomoqraf (bu şəkil çəkən, köçürən və çalan qurğulardan ibarət idi) qurğusu ilə səssiz film göstərirlər.
Səsli filmlərin tarixi 1927-ci ildə ABŞ-da "Caz müğənnisi" filmi ilə başlayır. Bu vaxtdan başlayaraq Amerika film istehsalçıları tezliklə səsli filmlərə keçirlər və bütün dünya üzrə bunun geniş yayılmasında aparıcı rol oynayırlar. İlk səsli filmlərin çəkilməsi müəyyən texniki problemlərlə bağlı idi. Dəqiq sinxronizasiya etmək çətinlik yaradırdı. Ona görə də, səsli filmlərin çəkilişi əsasən 1930-cu ildən başlayaraq vüsət alır. Bu sahədə Western Electric und Küchenmeister-Tobis-Klangfilm-Gruppe şirkətləri tanınmış idilər.
1960-70-ci illərdə Hollivudun "qızıl dövrü" başa çatır. Məşhur Hollivud aktyorları artıq qocalmış və ya çoxları vəfat etmişdilər. Film studiyaları Jak Verner kimi yaşlı şəxslər tərəfindən idarə edilirdilər. Çəkilən filmlər çox vaxt reallıqdan uzaq mövzuları əhatə edirdi. Bununla azalan tamaşaçı kütləsini geri qazanmaq üçün az keyfiyyətli monumental və musiqili filmlərin çəkilməsinə studiyalar küllü miqdarda maliyyə vəsaiti qoyurlar.
Bu vaxt Avropada film sənətində yeni kreativ cərəyanlar yaranmağa başlayır. Rejissorlar ketdikcə daha böyük əhəmiyyət kəsb edir və ssenarist kimi də ad qazanırlar. Belə bir təmayül isə Hollivud film sənayesində o qədər də hiss olunmurdu.
ABŞ filmləri sonralar yendiən öz fəaliyyətini gücləndirir. Hollivudda yeni mərhələ başlayır. Bu Artur Bonni, Klide və Nik Nikolson (1967) kimi şəxslərin filmdəki rolları ilə başlayır. Amerika filmləri getdikcə siyasi, ictimai və getdikcə daha çox seks və ictimai qəddarlıq mövzuları ilə məşğul olmağa başlayır.
Doxsanıncı illərdə Hollivud film istehsalının maliyyə imkanları artır və çox vaxt bu başgiccələndirici bir həddə çatır. Bundan əlavə texniki imkanlar, kompyüterlə xüsusi effektlər çəkilən "Döyüş" və "Fantaziya" filmlərinin keyfiyyətlə yeni mərhələyə qalxmasına imkan vermişdir. Bu dövrdə çəkilmiş "Titanik", "Armaqeddon" və "Jurastik parkı" filmləri böyük gəlir gətirmişdir. Yeni inkişaf mərhələsində "Blokbaster" anlayışı daha populyar olmuşdur.
21-ci əsrin başlanması ilə yüksək büdcəlı filmlərin çəkilişi davam edir. Bu arada fantastik filmlər daha geniş yer alır. Üzüklərin Hökümdarı trologiyası, Harri Potter və Ulduz Müharibəsi kimi filmlər tamaşıçılar arasında sevilən filmlərdəndir.
2000-ci illərin sonlarından etibarən media platformalarının xüsusilə YouTube yaranması internetə çıxışı olan hər kəs üçün dünyaya video yayımı mümkün etdi. Video oyunların və digər ev əyləncələrinin artan populyarlığı ilə rəqabət edən sənaye, yeni 3D texnologiyaları və epik (fantaziya) filmləri ilə kinoteatrlarda əsas yer tutdu.
2018-ci il film sənayesinin gəlirləri 41,7 milyard dollar, kassa satışı və evdə onlayn, disk üzərindən filmlərin nümayişindən əldə olunan gəlirlərlə birlikdə isə qlobal kino sənayesi 136 milyard dollarlıq ümumi məcmu dəyər kəsb edir. Hollywood dünyanın ən qədim milli film sənayesidir və ümumi kassa gəliri baxımından ən böyük olaraq qalır. Hindistan kinosu istehsal olunan filmlərin sayına və satılan biletlərin sayına görə (hər il 3,5 milyard bilet) ən böyük milli kino sənayesidir.
Müstəqillik illərində milli kino ənənələrinin qorunması və Azərbaycan kinematoqrafiyasının yeni şəraitdə fəaliyyət göstərə bilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır. “Azərbaycan kinosunun 2008-2018-ci illər üzrə inkişafına dair Dövlət Proqramı” kino tariximiz üçün əhəmiyyəti baxımından ilk genişmiqyaslı mühüm sənəddir.
Videoqrafiya, hərəkətli görüntülərin elektron mediada (məsələn, videolent, birbaşa diskə qeyd edilməsi və ya sərt formada saxlanması) və hətta yayım mediasında çəkilməsi prosesinə aiddir. Terminə video istehsal və post-istehsal üsulları daxildir. Bu kinematoqrafiyanın video ekvivalenti (film stokunda qeydə alınan hərəkətli şəkillər) hesab edilə bilər. 20-ci əsrin sonlarında rəqəmsal video qeydinin yaranması videoqrafiya və kinematoqrafiya arasındakı fərqi qarışdırdı, çünki hər iki metodda da aralıq mexanizm eyni oldu.
Hal-hazırda, kommersiya filmlərin istehsalı xaricində hər hansı bir video işini videoqrafiya adlandırmaq olar. Videoqraf - videoqrafiya və / və ya video istehsalı sahəsində çalışan şəxsdir. Xəbər yayımı, videoqrafçıların yerli xəbərlərin elektron qaydada xəbər kimi toplanması ilə məşğul olduğu canlı televiziya formatına daha çox güvənir.
1980-ci illərdə kompüterlərin və İnternetin gəlişi elə bir qlobal mühit yaratdı ki, videoqrafiya rəqəmsal animasiya (Flash video), oyun, internet yayımı, video bloggerlik, slayd şoular, uzaqdan zondlama da daxil olmaqla bir kamera ilə video çəkmək, məkanın görüntülənməsi, tibbi görüntülənmə, təhlükəsizlik kamerası ilə görüntüləmə və ümumiyyətlə bitmap və vektor əsaslı məhsulların istehsalı daxil olmaqla bir çox sahələri əhatə edir.
Sahə böyüdükcə videoqrafçılar, proqram təminatından istifadə olunan həllərdən istifadə edərək heç bir görüntü cihazı istifadə etmədən məhsullarını tamamilə kompüterlərdən istifadə etməklə istehsal edə bilərlər. Üstəlik, qlobal miqyasda cib telefonları, kamera-video nəzarəti və ya go-pro və Action kameralarının yayılması ilə sosiallaşma və şəxsi məlumatların qorunması konsepsiyası reformasiyaya məruz qalır.
Videoqraf həqiqi kamera operatoru ola bilər və ya məhsulun vizual dizaynına cavab verən şəxs ola bilər.
Videoqraflar, böyük istehsal heyəti üzvlərindən fərqli olaraq daha kiçik miqyaslı, tədbir və ya hansısa hadisələrin istehsalını (reklamlar, sənədli filmlər, istintaq araşdırma çəkişiləri, canlı tədbirlər, qısametrajlı filmlər, təlim videoçarxları, toy mərasimləri) həyata keçirirlər.
Fotoqrafiya və ya foto sənəti 200 ildən az bir müddətdə inkişaf etmişdir, lakin o dövrdən bu yana bu sənət kimyəvi maddələrdən istifadə edərək kobud emal proseslərindən keçib günümüzdə çox sadə üsullarla fotoşəkil çəkməyə qədər uzun inkişaf yolu keçmişdir.
Fotoqrafiya (yunan dilində foto — işıq, qrafo — yazıram, çəkirəm deməkdir) heç də asanlıqla kəşf edilməyib. Xüsusi zəhmət çəkmədən və tez zamanda istənilən rəsmi çəkmək, insanın, mənzərənin və s. əksini əldə etmək həmişə insanları maraqlandırıb. Hələ uzun illər öncə insanların diqqətini çəkən məqamlardan biri də kiçik deşikdən qaranlıq otağa süzülən günəş şüasının yaratdığı effekt, bu işıqda əşyaların proporsiya və rəng baxımından əks olunması idi. İşığın qaranlıq otaqda yaratdığı bu effekt hələ e.ə. IV əsrdə yaşamış qədim yunan alimi Aristotelə məlum idi. XIII əsrdə eynəyin ixtirası, optik cihazların icadı foto-obyektivin yaranmasına təkan verdi, lakin fotoaparatın yaranması, yəni əşyanın kağıza köçürülməsi kimya elminin inkişafını zəruri edirdi. Kimya elmində bu imkan XVIII əsrdə meydana çıxdı.
Optik cihaz vasitəsilə rəsmin kimyəvi prosesə çevrilməsində sonralar diplomat olmuş rus kimyaçısı A.P. Bestujev-Ryumin (1693-1766) və alman tibb alimi, cərrah İ.Q. Şulsenin (1687-1744) böyük xidmətləri olub. 1725-ci ildə Bestujev-Ryumin günəş işığında müxtəlif duz tərkibli məhlulların rəngini dəyişdiyini aşkara çıxardı. İki il sonra isə Şulse brom duzunun işığa olan həssaslığını sübuta yetirdi.
XIX əsrin birinci yarısında dünyanın müxtəlif ölkələrindən alimlərin bu sahədə səylə çalışması bəhrəsini verdi. Fotoaparatın icad olunması sahəsində ən uğurlu işi fransız Jozef Nisefor Neps (1765-1833), Lui-Jak Mande Daqer (1787-1851) və ingilis Uilyam Foks Henri Talbot (1800-1877) gördülər. Onlar fotoqrafiyanın yaradıcısı kimi tarixə düşdülər.
Beləliklə, 1839-cu il yanvarın 7-də Nisefor Neps və Lui Daqer dayanıqlı insan foto rəsmi çəkməyi bacardılar. Həmin gün fotoqrafiyanın yaranma tarixi kimi qəbul olundu. Müasir fotodan fərqli olaraq çəkilmiş ilk foto neqativ deyildi, foto pozitiv idi. Onu isə yalnız düz günəş şüaları altında görmək olurdu. Həmçinin foto pozitivdən köçürmə (surətçıxarma) mümkün deyildi.
Fotoqrafiya sənayesi şirkətləri ümumiyyətlə ticari, sənaye, portret, toy və xüsusi hadisələr fotoqrafiyası da daxil olmaqla fotoqrafiya, rəqəmsal fotoqrafiya və videoqrafiya ilə məşğul olurlar.
Zion Bazar Araşdırması şirkətinin araşdırmasına əsasən qlobal rəqəmsal fotoqrafiya bazarı 2015-ci ildə 77.66 milyard ABŞ dollarlıq tələb dövriyəsinə malik olmuşdur. Hesabata əsasən, 2016-2021-ci illər arasında ümumi orta illik göstəricinin 6.1%-lik artımı ilə 2021-ci ildə 110.79 milyard ABŞ dollarına çatacaqdır.
Abunəçi olun və yeniliklərdən xəbəriniz olsun
