Yaradıcı şəhərlər – çağdaş mədəni proseslərin mühərriki

Yaradıcı şəhər dedikdə brend kimi formalaşan, şəxsiyyəti əks etdirən yer başa düşülür. Bəzi şəhərlər xüsusi fərdiliyə və yaradıcılığa sahibdirlər. Bəzi şəhərlər isə logistika, maliyyə və ticarətin mərkəzindədirlər, lakin yaradıcılığı təmin etməyə ehtiyacları var. Şəhərlərin – xüsusilə də qlobal şəhərlərin yaradıcılıq mədəniyyətinə ehtiyacı böyükdür.

Yaradıcı şəhər və beynəlxalq incəsənət fəaliyyətini inkişaf etdirən və dəstəkləyən çoxşaxəli, inkişaf etmiş və beynəlxalq mərkəzli bir mədəniyyət sənayesi quruluşuna malikdir.

Yaradıcı şəhərləri nəzərdən keçirməyin ən yaxşı üsulu konsentrik dairələrə baxmaqdır. Bu dairələr böyük ölçüdə əmlak qiymətləri ilə müəyyən edilir. Mərkəzdəki ən önəmli yerlərdə yüksək qiymətlərlə əlavə xidmətlər təklif olunur - maliyyə və ticarət xidmətləri, pərakəndə satış, reklam və ya əmlak agentlikləri kimi fəaliyyətlər və yüksək səviyyəli mədəniyyət müəssisələri və ya mədəniyyət sənayesi təşkilatları. Bu əsas məkanın ətrafında daxili şəhər halqası yerləşir – nəşriyyatlar, kuryerlər, iaşə xidmətləri və s. Həmin halqa üzrə həmçinin dizayn şirkətləri, gənc multimedia təşəbbüskarları, sənətkarların timsalında şəhərlərin yenilikçi və canlı atmosferini təmin edən kreativ məkanlar, yaradıcılıq evləri yerləşir. Onlar yeni məhsullar və xidmətləri təcrübədən keçirməkdə maraqlı olurlar. Bunun təhlükəli tərəfi ondadır ki, həmin şirkətlər inkişaf etdikcə ya mərkəzə köç edirlər, yaxud daxili kirayə haqqını yüksəldirlər. Onu qarşılaya bilməyən incəsənət nümayəndələri isə daha münasib yer axtarışına başlayırlar.

Yaradıcı şəhərlərin xüsusiyyətləri

Tipik olaraq yaradıcı şəhərlər bir sıra xüsusiyyətlərə malikdir:

• Aydın şəkildə məqsəd və ambisiyanın müəyyən edilməsi
• Vizyonlu şəxslər və təşkilatların dəstəklənməsi
• Açıq fikirli olmaq və risklərdən qaçmamaq
• Strateji olaraq prinsipial və taktiki cəhətdən çevik olmaq
• Planlaşdırmada qərarlı və uzaqgörən olmaq
• Yerli mədəni qaynaqları və yerli fərqliliyi tanımaq və onlarla işləmək istəyi
• Liderlik bacarıqlarının geniş yayılmasını təmin etmək

Nə üçün mədəniyyət sənayesi və mədəni fəaliyyət vacibdir?

• Mədəni fəaliyyətlər məna yaradır, şəhərin identikliyi və dəyərlərinə dəyər qatır və onların dəyərlərini həm keçmişi, həm də bu günü baxımından təcəssüm etdirir - burada mədəniyyətlərarası və sosial inkluziya önə gəlir.
• Mədəni fəaliyyət yenilik və yaradıcılıqla ayrılmaz şəkildə bağlıdır və tarixən bu, yaşamaq və uyğunlaşmaq qabiliyyətlərini ortaya çıxarmaq üçün şəhərlərin qan damarı olmuşdur. Əlbəttə ki, yaradıcılıq incəsənətdə qanuniləşib və işgüzar dairələr tərəfindən getdikcə işçilərində axtardıqları əsas keyfiyyət kimi görülür.
• Təsvirlərin üstünlük təşkil etdiyi bir dünyada mədəniyyət sektoru bir yerin görünüşü ilə ayrılmaz şəkildə bağlıdır və güclü bir mədəniyyətin müsbət görüntülər yaratdığına inanılır. Buna görə mədəniyyət, işçiləri üçün canlı bir mədəni həyat axtaran beynəlxalq şirkətləri və onların çevik işçi qüvvələrini cəlb etmək üçün bir yol olaraq görülür. Beləliklə, mədəniyyət sektoru daxili investisiyalara birbaşa təsir göstərir və müsbət görüntülər yaratmağa kömək edir.
• Mədəniyyətin turizmdəki rolu əsasdır, ziyarətçinin bir əraziyə gəlməsinin əsas səbəbidir. Belə ki, bu yolla kiminsə bir yeri öyrənməsinə və tanımasına, sonra da bəlkə də oraya investisiya qoymasına imkan verən ilk addım ola bilər. Turizm təklifləri əsasən mədəni tədbirlərə yönəldilmişdir: milli mədəni irs müəssisələri kimi muzeylər və ya qalereyalar, həmçinin teatrlar, klublar, festivallar və ya yerli fərqli rituallar.
• Mədəniyyət sahələrinin iqtisadi sahə kimi tanınması, mədəniyyətin gələcəyi ilə bağlı müzakirələrdə lövbər rolunu oynadı. Xüsusilə İT-na əsaslanan bilik əsaslı iqtisadiyyat üçün məzmun təmin edən bir platforma rolunu oynayır.

İncəsənət, mədəniyyət və yaradıcılığı başa düşmək

İncəsənətdən Mədəniyyətə

Bir qəsəbə ilə əlaqəli hər şey bərpa üçün potensial mənbədir. Mədəniyyət incəsənətdən daha çoxudur: həm də bir yerin və zamanın yaşanmış bir təcrübəsidir. Bir qəsəbə və əhalisi ilə əlaqəli nəyin özəl olduğuna və gələcəyini necə əvvəlcədən formalaşdıra biləcəyinə diqqət yetirir. Buraya daxildir:

• Bədii və ya arxeoloji tarixi
• Tarixi və memarlıq irsi
• Mənzərəsi, topoqrafiyası, gözəllikləri və görməli yerləri
• İctimai məkanların cəlbediciliyi və yaddaqalanlığı
• Yerli və son etnik ənənələr, dialekt və ləhcələr
• Yerli məhsullar və sənətkarlıq bacarıqları, istehsal və xidmətlər
• Pərakəndə satış, istirahət, idman və əyləncənin keyfiyyəti
• Gənclərə aid olanlar da daxil olmaqla yarım mədəniyyətlər
• İctimai həyat ənənələri, vətəndaş ənənələri, festival və mərasimlər
• Tətbiqi və təsviri sənətlər kimi ənənəvi incəsənətdə bacarıqlar
• Film, rok musiqisi və ya rəqəmsal texnologiya kimi yeni mədəniyyət sahələri.

Bir sözlə, mədəniyyət insanların yaşadıqları yerlə üzləşmədə yaratdığı atmosferi təsvir edən məcmu bir termindir.

Azərbaycanın yaradıcı şəhərləri

Sevindirici haldır ki, Azərbaycanın Bakı və Şəki şəhərləri YUNESKO-nun “Yaradıcı şəhərlər şəbəkəsi”nə siyahısına daxil edilib. Bakının Dizayn, Şəkinin isə Sənətkarlıq kateqoriyası üzrə bu şəbəkəyə daxil edilməsi məqsədəuyğun hesab edilmişdir. Qeyd edək ki, bu gün Şəbəkəyə 246 şəhər daxildir.

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin:
Facebook: facebook.com/creative.az
Instagram: https://www.instagram.com/kreativaze/
LinkedIn: https://www.linkedin.com/company/kreativaze
Telegram: https://t.me/kreativaz
Twitter: https://twitter.com/KreativAze
YouTube: https://www.youtube.com/channel/UCII97qTJr7vnHGqrT16LdvA